Verdriet, verborgenheid, hoop. En: wie de ogen sluit voor het verleden is blind voor de toekomst. Dat waren de motto’s, zaterdag, tijdens de regionale Indië-herdenking op de Hilversumse Noorderbegraafplaats.
door Frans Regtien
Omdat het einde van de Japanse bezetting dit jaar op 15 augustus precies 70 jaar geleden is, werd de bijeenkomst nu georganiseerd voor de gehele Gooi- en Vechtstreek. Ruim 200 belangstellenden woonden de ceremonie bij. In de aula van de begraafplaats was een fototentoonstelling over Nederlands-Indië ingericht, die een kort overzicht gaf van de gebeurtenissen in deze oorlog(zie een van de foto’s). Er waren toespraken van de Hilversumse burgemeester Broertjes en Pieter Anthonio van de stichting Nusantara.
Gedichten
Tijdens de herdenkingsbijeenkomst werden ook gedichten voorgedragen en liederen gezongen. Vertegenwoordigers van de 2de en 3de generatie Indische Nederlanders kwamen aan het woord en Annet Hesterman bracht “Morgen zal het vrede zijn”, een lied dat bekend werd door Marco Borsato.
Enkele aanwezigen liepen rond met een opgespelde Melati (Jasmijn), een nieuw symbool voor Indische Nederlanders ter herdenking van de verschrikkingen van de oorlog(zie ook een van de foto’s in de serie). De manifestatie werd afgesloten met de Last Post, 2 minuten stilte, het Wilhelmus, het oplaten van vredesduiven en het leggen van kransen door burgers, gemeenten en instanties.
Tante Lies
In zijn toespraak vertelde burgemeester Broertjes het bijzondere verhaal van zijn tante Lies en haar enige dochter Margreet Bohlke-van de Velde. Lies overleed in 2008 en onlangs gaf Margreet hem toegang tot het materiaal daarover, dat nog nooit eerder naar buiten is gebracht.
Tante Lies overleefde samen met haar baby Margreet van enkele maanden oud 8 verschillende Jappenkampen tussen november 1942 en februari 1946. Haar man verdronk in 1944 toen hij als dwangarbeider aan boord van een Japans transportschip werd getorpedeerd door de Engelsen.
Broertjes citeerde in zijn toespraak dochter Margreet, die 70 jaar later zei: “Mijn aanwezigheid heeft haar erdoor gesleept. Anders had ze het opgegeven”. Lies leed aan malaria, buikloop, geelzucht en oedeem. Margreet Bohlke vond de verhalen en herinneringen in een koffer.
Zorgvuldig bewaard, maar nooit geopend. Haar moeder sprak er niet over tijdens haar leven. Inhoud van die koffer waren o.a. haar schoentjes, een kussentje, haar popje, een slaapkleed en knipsels uit kranten tot ver in de jaren 90.
Doorvertellen
Broertjes sloot zijn toespraak af met het benadrukken van het belang van het doorvertellen van verhalen zoals van Lies en Margreet. “Dat doet recht aan de mensen die al hun idealen verloren zagen gaan, aan de diegenen die zijn omgekomen en aan hen die terugkwamen en zwaar teleurgesteld zijn”.
Daarmee doelde hij op de gebrekkige opvang in Nederland, de slechte bejegening, de desinteresse en het gebrek aan hulp. “De roep om een adequatere beschrijving van onze koloniale geschiedenis is terecht”.
Vergoeding
“Zo ook de kleine materiele vergoeding die al jaren in het vooruitzicht wordt gesteld. Laat het kabinet nu eindelijk eens spijkers met koppen slaan en een bedrag vaststellen en uitkeren. Na 70 jaar is dat toch niet teveel gevraagd”.
“Het verhaal van tante Lies en haar dochter Margreet staat symbool voor het onverwerkte verleden tussen beide landen. Ons koloniale verleden dient geen buitenbeentje te zijn, maar is een onderdeel van onze identiteit en ons collectieve geheugen. Alleen dan kan de open wond, die Indie na 70 jaar nog altijd is, helen”.
Moslims
Tijdens de herdenking in Hilversum werd ook een krans gelegd door de AFVN-bond van Anti Fascisten. Die stelt dat bij de herdenkingen de grootste groep Nederlandse slachtoffers uit WO2 ongenoemd blijft. Het gaat dan om de 4 miljoen Indonesiers die omkwamen door de Japanse bezetting. Volgens de bond is dat de grootste groep vergeten Nederlandse oorlogsslachtoffers, die in meerderheid moslim waren.